Mihenk Taşı

Mor Inek adli kitabın yazarı Seth Godin, en son kitabı Linchpin ile ilginç yorumlar yapmaya devam ediyor. Mor İnek ilginç, değişik ürünlerden bahsediyordu. Linchpin ise vazgeçilmez çalışanlardan bahsediyor. Tezi su yazida işledik, daha derinleştirelim:

300 kusur sene boyunca yöneticiler insanları organizasyonlar içinde "değiştirilebilir parçalar" haline getirmeye çalıştı, çünkü ancak bu sayede çalışanlara mümkün olan en az ücreti ödeyebilirdi ve işveren kar edebilirdi. Bu değiştirilebilir parçalara kavuşmak için yapılan ışın, ürünün standart parçalardan oluşması gerekiyordu - bu da yapıldı. Bir fabrika bahsedilen kavramın en somut örneğidir.

Fabrika işçileri değiştirilebilir olmalarının güç kaybı demek olduğunu farkederek, koordine hareket etme yoluna gitmiştir (sendikalaşma) fakat ortaya koydukları "sendika çalışma kuralları" işleri düzelteceğine daha da kötüleştirmiştir. Kuralları belirleyen değişmiş, fakat eşyanın tabiatı dolayısıyla çalışanın vasıfsız olması, olması gerektiği gerçeği değişmemiştir (sol hareketlerin çöküş sebebi burada yatar, ayrıca sendika üyeliği 1950 yılından beri ABD'de tutarlı bir şekilde azalmaktadır - bu yol artık tükenmiştir). Bu tür üretimde eğer kar çalışana verilebileceğin en azını vermekten geçiyorsa, o zaman herkes daha vasıfsız, daha standart işçilerle çalışacaktır.

Bu sürecin sonucu kaçınılmaz olarak bir dibe doğru yarıştır (race to the bottom). Bu yarışın gittiği yer bellidir. En sonunda ya otomizasyon ile zaten vasıfsız olan işçi tamamen aradan çıkartılır, ya da outsourcing ile daha ucuz işçilere erişilir [1]. Fabrika mentalitesi beyaz yakalı iş kollarında da görülebilir. Ofiste standardize edilmeye çalışan her iş, o iş üzerinde çalışanı değiştirilebilir yapmaya yöneliktir, ve bu sayede pazarlık gücünü azaltmaktır.

Fakat bu dibe doğru yarış, artık hiçbir ülke için bir çıkış yolu değildir. Emlak balonu patladıktan ve arz / talep yerli yerine oturmaya başladıktan sonra durum daha da berraklaşmıştır. Artık büyük sayıdaki insan grupları "ne yaptıklarının söyleneceği" türden standart işleri bulamamaktadır. Bu işlere sahip olanların işleri tehlikededir.

Çözüm hem işveren, hem çalışanın yeni bir şekilde çalışmasıdır.

Bu ekonominin temeli, inovasyon yapan Mihenk Taşı olacaktır. Mıhenk Taşı'nın ürettiği aslında bir tür sanattır. Sanat sadece bilinen sanat ürünleriyle kısıtlı değildir. Sanat:

• Mevcut statükoyu zorlayan İçinde bir hediye, bonus içeren Verildiği
• kişiyi değiştiren (bilgilendiren, güldüren, sevindiren, vs.) Bir
• cesaretten kaynaklanan (act of courage)

her türlü üründür. Ayrıca yeni ekonomide ürünler insancıl (basmakalıp, birbirine benzer değil) olmalı, insanları birbiriyle birleştirme (haberleşme, kültür yaratma, vs) amaçlı olmalıdır.

Çalışmakla alakalı pek çok sıfat, kavram bu bağlamda yeniden tanımlanmalıdır. "İşini iyi yapandan" ziyade (çünkü önceden tanımlı, ne yapacağının söylendiği bir ortamı çağrıştırıyor), "sürpriz eden bir iş, ürün ortaya çıkartmaktan" bahsedilmeli.

[1] Burada Mekanik Turk kavramına değişinilmiş. Masa başı otomize işler artık Mekanik Türklere de havale edilebilir. Linchpin bir örnekten bahsediyor: bir ses kaydını yazıya geçirmek için MT'e veriyorsun, burada çalışan "Türklerin" her biri ses kaydının ufak bir parçasını yazıya geçiriyor, sonra bu parçalar birleştirilip metnin tamamı ortaya çıkartılıyor. Gayet makul bir fiyata. Yeknesak masa başı işler, diğer yandan, zaten uzun süredir Hindistan'a da kaçmakta.